Italijani i Španci u čileanskom Klasiku kolonija

Postoji veliki broj fudbalskih klasika širom Latinske Amerike, od onih u najnižim ligama, pa do onih na najvišem nivou. To su rivalstva stvarana decenijama, na gradskom, regionalnom ili nacionalnom nivou, a pojedini od njih stekli su i svetsku popularnost. Za pojedinca i pripadnika jedne strane, najveća i najbitnija utakmica u sezoni je upravo ta, protiv klasičnog rivala. Jer, mogu se pobediti i veći i trofejniji klubovi, čak i trofej možete doneti u svoje vitrine, ali ako večiti nije pao, ta godina, u najmanju ruku može se smatrati nepotpunom.

U ovom delu sveta, gotovo da ne postoji klub koji nema svog rivala. Kako je broj pehara ograničen i namanjen samo najboljima, a klasika ima na pretek, za većinu klubova uspešnost godine ogleda se i u tom susretu. Međutim, u Čileu postoji jedan izdvojen slučaj, takoreći fenomen među klasicima, gde rivalstvo ne počiva na dve suprostavljene strane kao što je uobičajeno, već se podjednako zasniva na sukobu tri prestonička kluba.

Kako je do toga došlo i kako se već gotovo jedan vek održavaju ta rivalstva? Odgovor leži u migrantskim zajednicama Španaca, Italijana i Palestinaca, koji su svoje mesto pod suncem našli u Santijagu, prestonici najizduženije zemlje u Južnoj Americi. Krajem 19. i početkom 20 veka veliki broj migranata iz Evrope, naročito iz nekadašnje kolonijalne sile, Španije, i države sa kojom se najviše trgovalo Italije, počeli da se naseljavaju po čitavom kontinentu, stvarajući svoje zajednice iz kojih su kasnije proizašli i na čijim temeljima su podignuti mnogi danas uspešni klubovi u Argentini, Brazilu, Čileu i ostalim latinoameričkim državma. U prvim godinama 20. veka sa Bliskog istoga, dospele su i prve grupe palestinskih migranata, koji ruku na srce, nisu bili prihvaćeni od lokalnog stanovništva, kao za njih već poznati Evropljani. Međutim, Čilestini kako ih popularno tamo nazivaju, zadržali su se na obodima Santijaga i Velparaisa, gde ih danas po nekim procenama živi ili bar vodi poreklo od njih, preko pola miliona.

Razvijanjem zajednica osnovana su i prva sportska duštva, koja su u najvećoj meri, kao igri, pažnju posvećivala fudbal. Tako su se početkom dvadesetih godina prošlog veka, klubovi ovih zajednica, Union Espanjola, Audaks Italijano i Palestino, prepoznali kao rivali, stvorivši jedan od najneobičnijih klasika, poznat pod imenom Clasico de Colonias.

Audaks Italijano, kako i sam naziv kaže, osnovali su italijanski stanovnici u Santijagu 30. novembra 1910. godine u jednoj radnji za proizvodnju i prodaju šešira, prvobitno kao biciklistički klub. Kako se fudbal brzo razvijao, klub je 1917. godine osnovao i fudbalsku sekciju, koja je 1922. godine počela da se takmiči u regionalnoj ligi na području glavnog grada. Audaks je svoju prvi titulu nacionalnog šampiona osvojio 1936. godine, a do danas ih je sakupio ukupno četiri, što ga stavlja na šesto mesto šampionske liste, zajedno sa Magaljanesom. Klub je gotovo uvek bio protagonista elite čileanskog fudbala, sem jednosezonskog ispadanja u Primeru B 1995. godine, ali nikada nije mogao da učestvuje ni na jednom velikom međunarodnom takmičenju. Sve do 2007. godine kada su po prvi put zaigrali u Kopa Libertadores, a iste godine bili su učesnici i Kopa Sudamerikane, drugog po jačini klupskog takmičenja u Južnoj Americi.

Već je bilo reči o Union Espanjoli, ali nije na odmet da se u kratkim crtama podsetimo nekih bitnijih stavki u vezi Crvene Furije. Klub osnovan 18. maja 1897 godine, tada kao Zajednica Naroda i Sportski klub Ujedinjena Španija. Datumom kojim se klub vodi čini ga drugim najstarijim u Čileu, posle Santijago Vonderersa i jednim od najstarijih na tlu Južne Amerike. Vremenom, kako se širila, a fudbal postajao sve popularniji, unutar zajednice stvorena su dva nova kluba isključivo fudbalske delatnosti - Sentro Espanjol i Union Deportiva Espanjol i oba su učestvovala u regionalnoj ligi. Početkom 1933. godine i osnivanjem čileanske nacionalne lige, ova dva kluba se ujedinjuju formirajući Union Espanjolu. Prva titula za Špance stigla je 1943. godine, a do danas kao šampioni upisali su se sedam puta, poslednji put 2013. u formatu Tranzision, što ih stavlja na četvrto mesto najuspešnijih klubova u Čileu. Najbolji plasman na internacionalnoj sceni klub je ostvario 1975. godine kad su obreo u finalu Kopa Libertadores sa Independijenteom, koje se igralo čak u tri čina. U Santijagu, u Aveljanedi i na neutralnom terenu u Asunsionu. Finale je na kraju pripalo argentinskim Crvenim đavolima ukupnim rezultatom 5:2.

Fudbaleri Audaks Italijana (Foto: AFP)

Od takozvanih klasičnih utakmica kolonija, onaj sa najdužom tradicijom je meč između Audaks Italjana i Union Espanjole. Poreklo rivalstva zasnovano je na latinskom iliti hispano poreklu obe institucije koji su predstavnici dve najveće strane zajednice u državi, kao i dobrim kampanjama oba tima tokom dvadesetih godina, kada se rivalstvo počelo razvijati, što je uzrokovalo veliki prisustvo publike na ovim susretima. Neretko tokom tridesetih i četrdesetih godina, mečevi su se završavali sukobima u kojima su učestvovale pristalice oba kluba.

Prva istorijska utakmica između prestavnika Španaca i Italijana održana je 1922. godine, između tadašnjeg kluba Deportiva Espanjola i Audaks Italijana, a završena je bez postignutog gola. Naredne godine odigrali su prijateljski suret povodom zvaničnog otvaranja stadiona Santa Laura, na kome Španci i dan danas održavaju svoje mečeve, a u kom su Italijani trijumfovali minimalnim rezultatom. Prvi zvaničan sastanak još u amaterskoj eri održan je 11. novembra 1923. godine u okviru regionalne lige grada Santijaga. Utakmica je završena rezulatatom 1:0 u korist Španaca, zahvaljujući autogolu koji je postigao jedan od braće Frutero koji su tih godina nastupali za Audaks. U profesionalnoj eri i prvi zvaničan sastanak u nacionalnoj ligi Čilea odigran je 20. avgusta 1933. godine u četvrtom kolu i završen je pobedom Espanjole sa 2:1.

U direktnim okršajima za titulu našli su se svega dva puta i to još sredinom dvadesetog veka. Prvi put, mada ne baš u direktnom sukobu, ali na prva dva mesta na tabeli, našli su se 1948. kada je Audaks osvojio svoju treći nacionalnu titulu završivši na čelnoj poziciji sa 35 podova iz 24 odigrana kola (pobeda je donosila dva boda), dok je Espanjola završila kao drugoplasirana sa šest bodova manje. Zanimljivo je da su oba međusobna susreta odigrana te sezone u 4. i 17. kolu, završena bez pobednika.

Fudbaleri Union Espanjole (Foto: AFP)

Prvi put kada se sudbina prvenstva odlučivala u direktnom okršaju ova dva kluba, bilo je to 1951. godine. Zanimljiv sistem održavanja prvenstva, naveo ih je na međusobne duele čak četiri puta. Dva puta odigrali su susret u redovnom delu prvenstva u kome je prvi u okviru osmog kola završen nerešenim ishodom, dok je u revanšu održan u 19. kolu pripao Italijanim sa 3:0. Na karaju prve faze šampionata Audaks je zauzeo vodeću poziciju sa 30, dok je Espanjola bila na četvrtom mestu sa 27 bodova. Druga faza igrala se po sistemu poznate Ligilje, kada je već u prvom kolu usledio obračun na Bisentenario de La Floridi, gde su Španci trijumfovali sa 6:2, što je najveća pobeda na strani, a i generalno u istoriji ovog dela klasika. Na kraju, kada su se bodovi iz regularnog dela i Ligilje sabrali, na čelnoj poziciji sa po 36 bodova našla su se upravo ova dva kluba, čime je fudbalski savez odlučio da se odigra još jedan, finalni meč.

Na Nacionalnom stadionu u Santijagu, pred oko 42.000 gledalaca tog 13. decembra 1951. godine, po prvi i jedini put do danas Audaks i Espanjola odlučivali su o fudbalskom prvaku Čilea. Zbog važnosti susreta za glavnog arbitra angažovan je škotski sudija Viliam Kravford. Prvo poluvreme završeno je bez golova, dok su u nastavku meča Španci poveli golom Marija Lorke u 71 minutu. Samo dva minuta kasnije, škotski arbitar dosudio je kazneni udarac za Italijane, koji ne uspeva da realizuje Adelmo Jori, te je Crvena furija minimalnim rezultatom po drugi put postala šampion Čilea. Za Audaks to je bio kraj zlatne ere kluba, koji sve do 2006. godine i formata Klausura nije uspeo da se umeša u borbu za titulu. A i tada su u finalu poraženi od Kolo Koloa.

Do danas ovaj deo Klasika Kolonija, odigran je 184 puta, od kojih je 71 pripao Union Espanjoli, dok je Audaks slavio 66 puta, uz 47 remija.

Večerašnji susret između ovih ekipa može indirektno odlučivati o prvaku Čilea, ali i o pozicijima koje vode u rang niže. Espanjola je ponovo nakon 2017. godine i formata Klausura konkurent za titulu, nalazi se na trećem mestu sa 45 bodova i utakmicom više od Kruzadosa, koji su trenutni lideri na tabeli sa 49 i iza drugoplasirane La Klare sa 48 bodova. Pobeda je imperativ i za Audaks koji se nalazi na 15. mestu sa 29 poena, tri više od zone ispadanja, a samo četiri od dna tabele na kojem se trenutno nalazi Kolo Kolo. U preostalih deset kola treba očekivati da najtrofejniji klub ove južnoamaeričke države krene na sve ili ništa. Pritom Kokimbo Unido je dokazao da poseduje kvalitet, nakon što je izborio polufinale Kopa Sudamerikane, dok su u domaćem prvenstvu na predposlednjem mestu, tako da su bodovi za Italijane i te kako bitni, kako bi stvorili što veće zalihe pred rasplet prvenstva.

Poslednji susret ovih ekipa odigran je 17. februara prošle godine, kada su sa 2:1 u gostima trijumfovali Italijani, dok je odnos na poslednjih deset susreta računajući sva takmičenja poprilično ujednačen, sa pet pobeda Španaca i samo jednom manje za Audaks, dok je nerešen ishod poslednji put viđen još 20. maja 2017 godine.

ČILE 1 - 27. KOLO

Subota

O'Higins - La Serena 1:1 (0:1)

Everton - Deporte Ikike 1:0 (1:0)

Union La Kalera - Santijago Vonderers 3:0 (2:0)

Nedelja

Antofagasta - Kolo Kolo 0:1 (0:1)

Universidad de Čile - Universidad de Konsepsion 2:0 (0:0)

Ponedeljak

Palestino - Kuriko Unido 4:2 (3:1)

23.15: (1,60) Universidad Katolika (3,60) Huačipato (5,30)

Utorak

00.00: (2,50) Audaks Italijano (3,30) Union Espanjola (2,65)

PIŠE: ĐORĐE RADONJIĆ